آتشکده و مدرسه‌ی زین‌آباد یزد

آتشکده و مدرسه‌ی زین‌آباد  اگر از در مشترک، وارد شویم، مدرسه در سمت راست است. این مدرسه همان‌گونه که بر تابلوی بالای سرش می‌توان دید از دهش انجمن ایرانی‌بمبئی در سال ١٢٩٨، ساخته شده است. مدرسه‌ای که دختران و پسران زین‌‌آبادی، تا پایان دوره‌ی دبستان را در آن می‌گذرانده‌اند.




گویا این مدرسه تا دهه‌ی ٤٠ خورشیدی باز بوده و پس از آن، در پی کوچ و مهاجرت اهالی زین‌آباد، آن‌گاه که شمار اهالی و دانش‌آموزان، کاهش یافته، تعطیل شده است. از آنجایی که دیگر این مدرسه، کاربری پیشین خود را ندارد، توسط اهالی مرمت شده و از آن به‌عنوان پذیرشگاه، استفاده می‌شود.
آتشکده و مدرسه در دل هم و در کنار هم هستند. بنابر گفته‌ی «جهانگیر مهربانی»، آتشبند آتشکده‌ی زین‌آباد، در گذشته، آن روزها که هنوز درهای مدرسه باز بود، دانش‌آموزان پیش از رفتن به کلاس به آتشکده می‌آمدند، نیایش بامدادی می‌خواندند و سپس به کلاس و به سراغ درس و کتاب می‌رفتند.

آتش‌های سپند آتشکده‌ی زین‌آباد، پشت همان دری هستند که جهانگیر مهربانی در برابرش ایستاده است.

آتشکده‌ی زین‌آباد یک اتاقک کوچک است که آرام و آسوده می‌توان در آن، دست به نیایش برداشت و ساعتی را از همه‌ی نگرانی‌ها، دور شد.



البته این آتشکده با بسیاری از آتشکده‌ها که تاکنون دیده‌ایم، متفاوت است، چون آتش سپند(:مقدس) آن را نمی‌توان دید. آتش به دور از چشم‌ها، درون اتاق آتش است. بنابر گفته‌ی جهانگیر مهربانی، چهار گونه آتش درون اتاق آتش نگهداری می‌شود.
سه‌تا از آتش‌ها، درون آتشگاهی گلی نگهداری می‌شوند، هریک از آتش‌ها به گونه‌ی جداگانه، پرستاری می‌شود. در این میان یکی از آتش‌ها که از همان آتش آتشکده‌ی کاریان فارس است، در آفریگان(آتشدان) میانی اتاق آتش، تخت‌نشین است.
بنابر نوشتارهای دینی و آیینی، آتش بر انواع گوناگون است. آتش «دادگاه» که آتش اجاق و آتش خانوادگی است و ایرانیان در روشن ‌نگاه داشتن آن، همواره می‌کوشیده‌اند، یکی از این آتش‌هاست.
آتش آدران نیز یکی دیگر از آتش‌هاست. این آتش مخصوص دیه، شهر و بلوک بزرگ است. آتش آدران، آتش اصناف گوناگون است که آیین تقدیس آن نیز، پیچیده است.
آتش ورهرام نیز گونه‌ی دیگری از آتش است. آن‌گونه که آمده، آتش ورهرام پس از تقدیس آتش ١٥ پیشه و آتش آذرخش، تخت‌نشین می‌شود.
به گزارش استاد رشید شهمردان در کتاب پرستشگاه زرتشتیان، آتش درمهر زین‌آباد به کوشش شهریار تیرانداز به سال ١٢٠٠ یزدگردی، تقدیس شده است.

با سپاس از امرداد